
The many lives of Dino
Is it a cat? Or is it a chameleon? Architects Lars Pettersson and Morgan Rudberg are the masterminds behind Dino – the luminaire with a versatile character and nine lives.
Petterssonrudberg is an interdisciplinary design and architecture consultancy working with projects on various scales. Dynamic architect duo Lars Pettersson and Morgan Rudberg design smaller objects, such as furniture and products, up to larger scaled villas, commercial- or industrial buildings. As experienced interior designers they are proud creators of innovative retail concepts for customers such as Whyred and Helly Hansen.
Pettersson and Rudberg have specialized in sustainable design, with the aim of finding the social- and ecological solution in every project.
”80 percent of a product’s environmental impact is decided in the design process. The design affects everything – from material to production methods and recycling. With a well thought out design strategy it’s a win-win – for environment, society and our customers”, says Lars and Morgan who has experienced a change of attitude in the market:
”Sustainability is a top consideration. Customers embrace the challenge, accepting that the process might be a little bit more complex. That was not the case just a few years ago.”
By focusing on materials, they often find new ways of combining innovative design with sustainability benefits.
”When it comes to choosing materials, the truth is often complicated. A material that – at first glance – seems to be a bad choice from an environmental point of view, might end up to be the one that makes sense”, Morgan explains.
One of the latest designs from PetterssonRudberg is Fagerhult's versatile LED-engine Dino. Designed with a circular perspective in mind, this luminaire has the prospect of living many lives.
"A material that – at first glance – seems to be a bad choice from an environmental point of view, might end up to be the one that makes sense." Morgan Rudberg
By combining different sizes, light outputs, colours and shades Dino offers freedom to get the light and expression you strive for, no matter what the project. Dino has its own universe. It’s a whole system with different shades in different materials – textile, glass and metal – that can be combined to fulfil various lighting tasks and to create various moods in almost any application. From a retail shop, to an office, to a comfy hotel room…
The cooperation with Fagerhult has been a mutual process where both parties have had the opportunity to develop and deepen their sustainability design strategies.
”It’s been kind of a ping-pong match – and both sides are winners”, Lars laughs.
”For our part, it was an experience to work on a product with such good environmental properties, as this LED engine is highly energy efficient. Fagerhult is its own producer and supplier of LED modules, meaning we had the chance to design the luminaire’s heat sink. That’s a rare opportunity for a designer”, Lars says.
"Fagerhult is its own producer and supplier of LED modules, meaning we had the chance to design the luminaire’s heat sink. That’s a rare opportunity for a designer." Lars Pettersson
”From Fagerhult’s point of view the cooperation with Lars and Morgan has resulted in a new kind of product and offer”, Peter Björkman, Product manager at Fagerhult says.
”With Dino, we can meet customer’s needs for flexible and decorative luminaires that are easily adapted to creative and unique interior designs. It’s been a fortunate non-prestigious project with customer benefits and sustainability as beacons”, Peter continues.
Dino is a powerful light source with a very long life span. At the same time, the cycles for interior concepts are getting shorter as brands and customers demand constant change.
”By adding the possibility of keeping the LED engine and simply change the shade – and by carefully choosing the materials from a recycling perspective – we’ve replaced a linear design model with a cyclical one”, Lars and Morgan concludes.
Long live Dino!
TEKST AMELIE BERGMAN
FOTO JOEL DITTMER, JOHAN KNOBE
Gerelateerd nieuws

Het flexibele kantoor in een nieuw licht – het innovatieve lichtontwerp van de toekomst
Het kantoor is een plek die voortdurend verandert, en ongeacht hoe het ontwerp, de inrichting en de bedrijfsvoering eruit zien, verlichting is een belangrijk onderdeel van de werkomgeving. De weg naar goed licht kan echter vol obstakels en omwegen zitten, en veel factoren moeten tijdens het hele bouwproces op elkaar zijn afgestemd via eigenaren van onroerend goed, interieurontwerpers en verlichtingsplanning. Met het Control Track Versa railsysteem van Fagerhult zet het flexibele kantoor een belangrijke stap naar duurzamere en flexibelere verlichting. Cecilia Niva is productmanager en heeft de ontwikkeling van het systeem aangestuurd. Het doel was om de verlichting van de toekomst voor innovatieve kantoren vorm te geven en nu dienen zich nieuwe, circulaire mogelijkheden aan. “De dubbele rail biedt compleet nieuwe vrijheid rond verlichtingsontwerp en laat het licht de wensen en behoeften van de huurders volgen. U kunt indirect en direct licht eenvoudig combineren en 300 lux bereiken met alleen indirect licht. De rail biedt het juiste basisniveau, volledig onafhankelijk van de armaturen, evenals meer oplossingen voor regeling. U kunt bijvoorbeeld indirect omgevingslicht hebben dat inschakelt wanneer iemand in de ruimte is, terwijl het directe licht op de werkplek alleen aangaat wanneer iemand daar zit”, zegt Cecilia Niva. Cecilia citat Vandaag de dag worden veel armaturen weggegooid nog voordat de huurder zijn intrek heeft genomen, omdat de eigenaar van het onroerend goed het pand voltooid wil opleveren, terwijl de huurder graag de verlichting en het interieurontwerp in een later stadium wil plannen of wijzigen. Control Track Versa is gebaseerd op een 230V-systeem, wat betekent dat elk armatuur zijn eigen driver heeft. Het systeem kan dus meegroeien en veranderen met de behoeften van het bedrijf, en de armaturen kunnen op een geheel nieuwe manier worden hergebruikt. “We weten dat veel mensen hierom hebben gevraagd en het zullen waarderen. Onze focus is altijd geweest om een railsysteem te creëren dat infrastructuur en armaturen scheidt en de installatie en het gebruik onafhankelijk van elkaar maakt. Dit biedt voordelen voor zowel duurzaamheid als flexibiliteit”, vervolgt Cecilia Niva. Flex office block FAGERHULT PRODUCTION OFFICE Meer flexibiliteit maakt ook efficiënter gebruik van de armaturen mogelijk. Dankzij de eenvoudige bediening en veelzijdigheid van het railsysteem kan elk armatuur gedurende de gehele levenscyclus herhaaldelijk worden verplaatst, aangepast en hergebruikt. “Langdurig gebruik heeft een positieve invloed op duurzaamheid op de lange termijn en naarmate het bedrijf en het meubilair veranderen. Het creëert ook een geweldige creatieve ruimte voor lichtontwerpers, architecten en interieurontwerpers.” Creativiteit en flexibiliteit Tijdens de ontwikkeling van Control Track Versa is een van de doelen geweest om het voor verlichtingsontwerpers, architecten en interieurontwerpers gemakkelijker te maken om verlichting te plannen en omgevingen van hoge kwaliteit te creëren. Het railsysteem kan worden omschreven als een toolbox voor verlichting, omdat elk verlichtingsonderdeel onafhankelijk is en u flexibeler verlichtingsomgevingen en effecten kunt creëren. Het VIL armatuur zorgt voor volledig onafhankelijke indirecte- en directe verlichting, doordat deze langs hele rijen kan worden gemonteerd, wat een gelijkmatig verlicht plafond creëert in de gewenste zones. In tegenstelling tot een 48V-systeem zijn er geen nieuwe berekeningen nodig wanneer armaturen worden toegevoegd of over de rail worden verplaatst. “In zekere zin wordt de rail zijn eigen infrastructuur, met eindeloze combinaties en grote flexibiliteit. Dit biedt nieuwe mogelijkheden om eenvoudig indirect en direct licht te combineren zonder uitgebreide verlichtingsplanning of belangrijke beslissingen voordat de huurder zich vestigt. Het maakt het ook eenvoudiger voor vastgoedeigenaren en huurders om op langere termijn goede verlichtingsomgevingen te onderhouden, bij te werken en te creëren”, concludeert Cecilia Niva.
Het juiste licht voor iedereen – het kantoor is een plek van verandering
Kantoren verlichten is lang vrij eenvoudig geweest. Systeemplafonds met platen van 60x60, bewezen berekeningen en een gelijkmatige doorsnee lichtopbrengst. Het voordeel is dat iedereen zich overal kan verplaatsen en zitten, maar het resulteert in licht voor niemand prettig werkt. Naarmate de manier waarop we het kantoor ontwerpen en gebruiken verandert, ontstaan er nieuwe behoeften met betrekking tot verlichting. Het kantoor is een plek voor werk, vergaderingen, samenwerking en creativiteit. Het volgt de ontwikkeling van het bedrijf en veranderingen onder werknemers. Tegelijkertijd wordt de algemene werkomgeving in Zweden gereguleerd door de aanbevelingen van de Zweedse autoriteit voor werkomgevingen, en wordt verlichting vaak ontworpen volgens gevestigde patronen. Henrik Clausen leidt de Fagerhult Lighting Academy en is van mening dat zowel bedrijven als werknemers zich goed voelen als het kantoor een aangename omgeving is, en dat verlichting hieraan bijdraagt. Het juiste licht is voor veel mensen van belang, maar desondanks wordt vaak de gemakkelijke weg genomen om aan de basiseisen voor de werkvloer te voldoen. “Ik zeg niet dat 60x60 plafondplaten slecht zijn. Maar goed zijn ze ook niet, ze geven een lokatie de sfeer van een regenachtige dag. Met goed doordachte stromen en de juiste verlichting kunnen we een lichtomgeving creëren die lijkt op daglicht en die varieert tussen de verschillende delen van het kantoor, waardoor we ons beter voelen”, zegt Henrik Clausen. Quote Henrik Clausen Maar voordat een kantoor klaar is voor bezetting, moeten veel onderdelen op hun plaats vallen en verlichting is daar een van. Lisa Sandvik is projectmanager bij Tenant and Partner in Göteborg en werkt aan waardecreërende en duurzame vastgoedontwikkeling met een focus op kantoren: “Toen we van kantoor veranderden en goede verlichting kregen, werd duidelijk hoeveel het bijdraagt aan de werkomgeving. Tegenwoordig willen we samen met de architecten de kwestie van verlichting in een veel vroeger stadium aankaarten bij eigenaren van onroerend goed en proberen ze meer uit te dagen,” zegt Lisa Sandvik. Flexible office bildcollage artikel 1 FAGERHULT PRODUCTION OFFICE Tegelijkertijd zijn vastgoedeigenaren vaak ver gevorderd in hun ontwerp en zijn hun processen rond inkoop en planning leidend. Als de kosten te hoog zijn, nemen ze vaak genoegen met het veranderen van de verlichting in één zone of een paar kamers. “We hebben veel te weinig kennis over licht, wat vreemd is als we het zo hard nodig hebben. Werknemers en personen, evenals eigenaars van onroerend goed, weten heel weinig over hoe licht en contrasten ons in het dagelijks leven beïnvloeden, en niet in de laatste plaats op de werkplek. Op dit gebied moeten we samen meer leren en beter worden in het vinden van de juiste argumenten en de juiste producten om aan vastgoedeigenaren te presenteren”, zegt Lisa Sandvik. Quote Lisa Sandvik Alle projecten waarbij kantoren betrokken zijn, zijn gebaseerd op de aanbevelingen en richtlijnen van de Zweedse autoriteit voor de werkomgeving. Maar het is vaak moeilijk om de waarde van goed licht aan te tonen. “Partners zoals wij en de architecten kunnen duidelijker aan huurders overbrengen welke effecten goede verlichting kan hebben. Tegelijkertijd zou ik graag zien dat eigenaren van onroerend goed een stap vooruit zetten in het willen leveren van florerende en goed functionerende werkplekken. We hebben in Scandinavië meer kennis over licht nodig. Het is voor ons een beetje een vloek en een zegen”, zegt Lisa Sandvik. Een trend die we vandaag zien bij Tenant and Partner is dat grotere werkgevers ervoor pleiten dat werknemers een groter deel van de werkweek op kantoor zijn. Uit enquêtes blijkt dat mensen ongestoord en gefocust willen kunnen werken. “We zien een toegenomen behoefte aan focusruimtes en stille werkplekken met goede technologie en de juiste ergonomie. Gedeelde ruimtes zijn natuurlijk nog steeds nodig, maar bovenal wil je op dezelfde manier als thuis gefocust en ongestoord kunnen werken. Het kantoor moet daarom een omgeving zijn waarin onze werknemers zich op hun gemak voelen, zich goed voelen en productief zijn, en verlichting speelt daarin een belangrijke rol”, concludeert Lisa Sandvik.